De grondtoon (vedana in Pali) is een zeer specifiek, door de boeddha beschreven, aspect van de menselijke verhouding tot de wereld en is een sleutelelement in de verfijning van de Vipassana meditatie. Elke waarneming, zintuigelijk of mentaal, komt volautomatische met een kleuring of grondtoon. Op het moment dat we iets horen, zien, ruiken, proeven, voelen (tast) of denken ontstaat parallel een prettig, onprettig of neutraal gevoel. De grondtoon is er gewoon. Het is niet de bedoeling om deze te veranderen of te beïnvloeden.
Niet bewust geregistreerde grondtonen worden veelal gevolgd door ketenen van geconditioneerde patronen, reacties die tot enorme mentale bouwwerken kunnen leiden. Kastelen van verlangen en dolhoven van afkeer, wanhoop en angst zijn ooit ontstaan als ongeziene reactie op respectievelijk een prettige en onprettige grondtoon. Zoals de vlinder in de amazone kan leiden tot een orkaan in de VS, zo kan de onbewuste grondtoon in een aaneenschakeling van omvallende dominostenen leiden tot depressie of dwangmatig gedrag.
In de meest simpele vorm leidt een prettige grondtoon tot verlangen naar behouden, vasthouden en opnieuw willen ervaren, leidt een onprettige grondtoon tot afkeer, afstoten en willen beëindigen en leidt een neutrale grondtoon tot veronachtzaming, negeren en vervelen. Maar grondtonen zijn, zoals alles, van voorbijgaande aard, veranderlijk als het weer en hoeven niet te leiden tot reactiviteit, mits we ons er bewust van zijn.
En het mooie is dat je niet de hele keten van dominostenen hoeft te kennen om tot de oplossing te komen. Als je de grondtoon bewust waarneemt valt de eerste steen niet om. Hoe groter de kundigheid in de bewuste waarneming van grondtonen hoe milder de reactiviteit.
Het bewustzijn van grondtonen opent inzicht in onze diepste conditionering en reactiviteit en is een absolute voorwaarde voor het loskomen van ingeslepen patronen en routines.
